Trong khi ngủ, bộ não của chúng ta vẫn sẽ làm việc chăm chỉ để lưu trữ ký ức trước đá, chữa lành các mô và phục hồi cơ thể. Để làm được điều đó, bộ não của chúng ta phải trải qua tổng cộng 4 giai đoạn ngủ lặp lại nhiều lần mỗi đêm. Các giai đoạn này được phân thành 2 kiểu là giấc ngủ REM và Non-REM
Chu kỳ giấc ngủ là gì?
Mỗi chu kỳ giấc ngủ chúng ta chia làm 4 giai đoạn. Mỗi chu kỳ giấc ngủ kéo dài khoảng 90 phút. Chúng ta sẽ chuyển từ giai đoạn 1 – ru ngủ, qua giai đoạn 2 – ngủ nông rồi đến giai đoạn 3 – ngủ sâu. Và cuối cùng là giai đoạn 4 – giai đoạn của những giấc mơ. Giai đoạn này được gọi là giai đoạn giấc ngủ có chuyển động mắt nhanh (Rapid eye movement – REM).
Người ngủ không chỉ đơn giản là kết thúc một chu kỳ giấc ngủ và bắt đầu lại. Sau khi chuyển từ giấc ngủ nông sang giấc ngủ sâu, chu kỳ giấc ngủ lại chuyển từ giấc ngủ sâu (giai đoạn 3) sang giai đoạn ru ngủ (giai đoạn 1) rồi lại chuyển sang giai đoạn REM và sau cùng là bắt đầu lại chu trình từ giai đoạn 1 lần nữa.
Trước đây chúng ta cứ nghĩ ngủ là ngủ nhưng giấc ngủ không hề đơn giản nhé. Sau khi chuyển từ giấc ngủ nông sang giấc ngủ sâu, chu kỳ giấc ngủ lại chuyển từ giấc ngủ sâu (giai đoạn 3) sang giai đoạn ru ngủ (giai đoạn 1) rồi lại chuyển sang giai đoạn REM và sau cùng là bắt đầu lại chu trình từ giai đoạn 1 lần nữa.
Cách để đo lường giấc ngủ?
Trong nhiều thế kỷ, người ta tin rằng giấc ngủ là một sự kiện thụ động. Nhưng vào năm 1953, thông qua việc sử dụng máy điện não đồ (EEG). 2 nhà khoa học Nathaniel Kleitman và Eugene Aserinsky đã có thể kết luận chính xác rằng cơ thể trải qua nhiều giai đoạn phức tạp trong 1 chu kỳ giấc ngủ.
Cụ thể, EEG sẽ ghi lại hoạt động điện não. Với các điện cực được đặt trên một số vị trí của da đầu. Phương pháp này không xâm lấn thường được sử dụng để đo lường các dạng sóng trong não khi những người tham gia đang ngủ.
Trong thí nghiệm này, điện não đồ được đặt trên người ngủ. Và được theo dõi bởi các nhà khoa học và chuyên gia y khoa về Đa Ký Giấc Ngủ (Polysomnography). Điều này được thực hiện để hiểu rõ hơn về giấc ngủ cũng như chẩn đoán các rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn.
Các giai đoạn của giấc ngủ
GIAI ĐOẠN 1: Ru ngủ
Đây là giai đoạn cơ thể bắt đầu đi vào giấc ngủ. Còn gọi là giai đoạn ru ngủ. Nếu bị đánh thức ở giai đoạn này, nhiều người thậm chí không nhận ra họ đã ngủ. Mặc dù nhắm mắt nhưng thường người ngủ vẫn nhận thức được môi trường xung quanh.
Thời lượng: 5-10 phút.
Sinh lý: Tim đập chậm và nhịp thở chậm.
Hoạt động của não: Chậm khoảng 50%.
GIAI ĐOẠN 2: Ngủ nông
Giai đoạn 2 được gọi là giai đoạn ngủ nông. Giai đoạn này người ngủ rơi vào một giấc ngủ sâu hơn. Cơ thể đi vào trạng thái thoải mái hơn. Khó bị đánh thức hơn. Với một đêm nghỉ ngơi trọn vẹn, giai đoạn này chính là thời điểm người ngủ trải nghiệm giấc ngủ nhiều nhất.
Thời lượng: 5-15 phút.
Sinh lý: Nhiệt độ cơ thể giảm, tốc độ tiêu hóa giảm, nhịp hô hấp và nhịp tim chậm lại.
Hoạt động của não: Tiếp tục giảm. Sóng não phát ra. Lúc này, thi thoảng trong não xảy ra những đợt sóng nhanh được gọi là sleep spindle. Sau đó tăng dần và tần số sóng não cao hơn. Nguyên nhân vẫn chưa tìm ra.
GIAI ĐOẠN 3: Ngủ sâu
Giai đoạn này được gọi là giai đoạn ngủ sâu. Thường được liên tưởng tới giai đoạn của sóng não chậm hoặc sóng não đồ (sóng delta). Có hai phần trong giai đoạn này. Với phần thứ hai dữ dội hơn. Người ngủ không bị ảnh hưởng bởi các kích thích bên ngoài trong giai đoạn này. Đồng nghĩa việc tỉnh giấc khó khăn hơn nhiều.
Thời lượng: 45-90 phút (giảm dần theo từng chu kỳ giấc ngủ)
Sinh lý: Cơ thể chữa lành các mô, tạo cơ bắp, củng cố xương và tăng cường hệ thống miễn dịch. Huyết áp, nhịp hô hấp và nhiệt độ cơ thể đều giảm.
Hoạt động của não: Sóng não chậm hơn và lớn hơn xuất hiện do cơ thể bắt đầu thư giãn và tự chữa lành.
GIAI ĐOẠN 4: Ngủ mơ
Sau khi trải lại qua ba giai đoạn đầu của giấc ngủ. Cơ thể bắt đầu bước vào giấc ngủ REM hoặc giấc ngủ mơ. Để ngăn người ngủ phản ứng lại giấc mơ. Não sẽ tiết ra các chất hóa học làm tê liệt cơ thể. Cho phép các cơ bắp thư giãn. Hiện tượng này xuất hiện lần đầu tiên ở bất kỳ lúc nào trong khoảng từ 90 đến 120 phút sau khi ngủ.
Thời lượng: 10 đến 60 phút (tăng theo từng chu kỳ giấc ngủ)
Sinh lý: Chuyển động mắt nhanh, hô hấp và nhịp tim nhanh, tăng hoạt động não và thư giãn cơ bắp.
Hoạt động của não: Tăng nhanh hoạt động não một phần do mơ
Ý nghĩa của từng giai đoạn giấc ngủ
Trong giai đoạn ru ngủ và ngủ nông, tiềm thức của người ngủ nhận thức rõ hơn về các tác động bên ngoài. Khiến cho việc tỉnh giấc dễ dàng hơn. Người ta tin rằng những cột ngủ (Sleep spindles) trong giai đoạn 2 có thể quan trọng đối với việc học tập. Vì đây có thể là nơi các ký ức được xử lý và chuyển từ trí nhớ ngắn hạn sang trí nhớ dài hạn.
Giấc ngủ sâu (giai đoạn 3) là khi cơ thể hoạt động để chữa lành các mô và phát triển các tế bào mới. Khi một chu kỳ giấc ngủ diễn ra, con người dành ít thời gian cho việc ngủ sâu và dành nhiều thời gian hơn trong giai đoạn REM. Khi ai đó cảm thấy kiệt sức vì thiếu nghỉ ngơi, có thể là do họ không dành đủ thời gian cho giấc ngủ ở giai đoạn 3.
Một tiếng rưỡi là khoảng thời gian đầy đủ của một chu kỳ giấc ngủ. Đây được xem là chu kỳ giấc ngủ đầu tiên và dài nhất, điều này sẽ cho phép người ngủ dành thời gian tối đa cho giai đoạn 3.
Hi vọng bài viết hữu ích với bạn!
Tìm hiểu về giấc ngủ: